Đề bài: Em hãy phân tích truyện cổ tích Tấm Cám
Bài làm
Truyện cổ tích góp phần không nhỏ vào sự đa dạng của kho tàng văn học Việt Nam, chứa đựng trong đó là những yếu tố thần kì lồng ghép xuyên suốt vào toàn bộ câu truyện nhiều thế hệ độc giả cảm thấy bị cuốn hút ngay, bao trùm trong đó là nhiều giá trị nhân văn mà nhân dân ta muốn gửi gắm. Tấm Cám là một trong số đó, câu chuyện quá nổi tiếng, gần gũi với tuổi thơ mỗi người , khẳng định cái thiện luôn chiến thắng cái ác, còn dạy cho chúng ta bài học về cách ứng xử tuyệt vời.
Tấm và Cám là hai nhân vật chị em cùng cha khác mẹ, có thể hiểu sự gay gắt trong xã hội xưa về dì ghẻ con chồng là không tránh được, ta đã quá quen, nhưng sự mạnh mẽ trong sự xung đột của hai người con gái kia mới nên chuyện lớn, chính là mở đầu cho hàng loạt câu chuyện kịch tính phía sau đáng để ta phải suy ngẫm.
Tấm đẹp như cái tên của mình, cô gái đẹp người, đẹp nết. Nhưng bất hạnh đến với cô quá sớm, khi phải rời xa vòng tay mẹ, nhưng cô vẫn còn người bố hết mực yêu thương, nhưng những tưởng nó kéo dài, thì bất ngờ có sự xen vào của dì ghẻ và cô em Cám, vì vậy mà dường như cái tình cảm thiêng liêng kia đã dần cạn kiệt, rồi đến một ngày đen tối cha nàng cũng trở bệnh, vĩnh viễn ra đi, từ đó thế chỗ vào đó là những tháng ngày bất hạnh, đày đọa, khổ cực trước sự đay nghiến của mẹ con nhà Cám, coi cô như là một con ở của gia đình, cô phải làm lụng vất vả, chỉ mong được ăn cơm bữa qua ngày, còn số phận của Cám thì sung sướng, an nhàn từ tấm bé, việc nặng nhọc không đến tay, muốn gì được nấy, được mẹ cưng chiều, và tính nết thì xấu trái ngược hoàn toàn với Tấm.
Những tình huống nối tiếp nhau xảy ra, càng phác họa nên rõ ràng phẩm chất của Tấm, sự xấu xa của mẹ con nhà Cám. Mở đầu câu truyện, không gì khác chính là hình ảnh quen thuộc nơi làng quê xưa cánh đồng dài, bùn lầy ngập chân, sự vất vả của người làm nông. Cảnh vất vả đã sớm tôi luyện cho Tấm thành một con người chăm chỉ, biết làm, không nề hà khó khăn, chẳng mấy chốc việc Dì ghẻ giao là bắt tôm bắt tép Tấm đã hoàn thành xong đầy giỏ. Sợ sệt trước việc mình làm trong cả một ngày ở trên đồng, chỉ ham chơi, không động tay chân, Cám đã chẳng có gì gọi là thành quả, vì vậy đã nảy sinh nơi Cám sự ghen ghét, và âm mưu làm mọi cách để hòng chiếm đoạt cái phần thưởng mà Mẹ sẽ cho người bắt tép nhiều hơn, và cũng nhằm vào sự thật thà dễ tin người của chị, bèn nói “Chị Tấm ơi, đầu chị lấm, chị hụp xuống sâu kẻo về mẹ mắng”.Tấm đã nhanh chóng bị mất đi thành quả của mình, trước sự ranh ma và tham lam của Cám. Bị ức hiếp, Tấm chỉ biết khóc. Tấm khóc, cũng chính là lúc lực lượng thần tiên đại diện cho công bằng-Bụt, cũng chính là nét đẹp riêng trong ngôn ngữ của người dân xưa vì họ luôn tin tưởng thần linh mới giúp họ thoát khỏi khó khăn, bất công trên mọi lĩnh vực đời sống.Vậy nên dễ hiểu khi Tấm khóc, Bụt xuất hiện để động viên, giúp đỡ nàng. Chỉ cho Tấm trong giỏ một con bống con vật cưng duy nhất làm bạn và dặn Tấm mang về nhà nuôi.
Lần này, sự chăm sóc, yêu thương tận tụy Bống thường xuyên của Tấm đã giúp cho Bống lớn hơn trông thấy, cũng lại là cho lòng tham, sự lừa lọc, chèn ép của mẹ con Cám tăng lên. Sau bao lần rình mò, lần này mẹ con Cám nhanh chóng bắt chước lại cách gọi bí mật để Bống lên ăn cơm, ông Bụt dậy Tấm, để nhằm thực hiện ý đồ xấu:
“Bống bống, bang bang,
Lên ăn cơm vàng cơm bạc nhà ta,
Chớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà người”
Ở đây có thể thấy một điển hình rõ trong vô số sự kết hợp thành công giữa đoạn kể bằng văn xuôi, lẫn cả văn vần, giúp các sự kiện nối tiếp nhau, mà không hề gây sự nhàm chán, dễ nhớ đến câu chuyện hơn.Qua đó cũng có thể bộc lộ được thái độ, tình cảm của người kể với các nhân vật.
Trong lúc đó, Tấm bị đẩy đi chăn trâu ở xa từ sáng sớm, đến tối mịt về, gọi Bống lên ăn cơm như thường lệ, nhưng đâu ngờ sự chẳng lành đã xảy ra với Bống, dưới bàn tay quá độc ác của mẹ con nhà Cám. Tấm chỉ thấy “ cục máu đỏ nổi lên”, cô chẳng biết làm gì ngoài một lần nữa cô lại phải khóc, lại phải cầu cứu đến ông Bụt hiền từ, giúp con người ta điểm tựa để vượt qua lúc chán trường và thất vọng nhất. Việc của Tấm phải làm tiếp theo là tìm xương của Bống, tìm xương của Bống khó khăn, Tấm lúc đó lại làm theo yêu cầu của gà : “Cục ta cục tác! Cho ta nắm thóc, ta bới xương cho”. gà tốt bụng đã bới đất tìm, theo lời hướng dẫn của ông Bụt Tấm nhanh chóng cất xương vào bốn cái lọ chôn ở bốn chân giường. Câu chuyện chưa dừng lại ở đó mà còn đầy cái bất ngờ ở phía sau như một sợi dây nối mạch chuyện. Bất ngờ lần này xuất phát từ chính bốn cái lọ kia, nó được miêu tả đầy sự li kì, hoá thành trang phục đẹp, ngựa đẹp và yên cương đẹp cho Tấm, nàng đón nhận nó như món quà bụt ban cho trong cái ngày nàng đi dự hội nhà vua mở như bao người. Và tất nhiên việc đánh rơi giày trên đường đi của Tấm không phải là vô nghĩa, nó mở ra cơ hội tiếp xúc với đời, và đồng nghĩa nối mối nhân duyên với nhà vua, mở ra cơ hội trở thành hoàng hậu của cô vượt qua những sự kìm hãm, dè bỉu, ghen tức của mẹ con Cám vây bám: Chuông khánh còn chả ăn ai, nữa là mảnh chinh vứt ngoài bờ tre”.
Lần theo câu chuyện, chúng ta tiệp tục được chứng kiến sự vượt lên của Tấm sau những điều xấu xa mà mẹ con Cám gây ra, vẫn đeo bám cô năm lần, và có thể nói cả năm lần hoá thân kì diệu của Tấm, càng chứng minh được câu nói “Ở hiền gặp lành”, “cái thiện luôn chiến thắng cái ác” của nhân dân ta luôn luôn đúng.
Giỗ cha, tân hoàng hậu vẫn lui về thăm nhà, để tưởng nhớ công ơn vô bờ của người cha, con cái phải trọn đạo hiếu với bố mẹ.lợi dụng lòng tốt, lòng tin tưởng của Tấm vẫn vẹn nguyên, nàng bị dì ghẻ lừa trèo lên xé buồng cau để giỗ bố, khi trèo lên cây Tấm đã bị chặt gốc cau mà không hề hay biết đó là ý đồ rắp tâm muốn hãm hại đến chết của mẹ con Cám.Cám từ đó mà cũng thay thế vị trí của chị một cách ngang nhiên trước Vua. Và Tấm sau khi Chết hóa thành vàng anh, bay vào cung Vua, ở gần Vua thì hót líu lo,làm Vua yêu thích, say mê, sai quân cho Vàng Anh được ngự trong lồng bằng vàng để tiện chăm sóc hàng ngày, nhưng ở gần Cám thì Vàng Anh biết nói ra tiếng trách móc Cám, chẳng để Cám có giây phút thanh thản “” Phơi áo chồng tao, phơi lao phơi sào, chớ phơi bờ rào, rách áo chồng tao”. Lần này, Vàng anh bị mẹ con Cám bắt ăn thịt, vứt lông ra vườn, nhưng lại sớm được hóa kiếp trở lại thành hai cây Xoan Đào trong vườn, sum suê bóng mát rươi, làm Vua thích thú và thường tới để nằm trên chiếc võng giữa hai cây, đung đưa nghỉ ngơi, hóng mát sau công việc mệt mỏi. Rồi chẳng gì cản được rắp tâm của mẹ con Cám, họ đã đi quá xa, lấn sâu vào tội lỗi, khi chặt cây lấy gỗ làm khung cửi.Khung cửi ấy là sự trở lại mạnh mẽ của Tấm, Cứ mỗi lần ngồi dệt ,Cám nghe lời đe dọa:
Cót ca cót két ,Lấy tranh chồng chị, Chị khoét mắt ra
Sự lo lắng tột cùng của Cám, đã dẫn đến hành động đốt cái khung cửi, đổ tro ra ngoài đường xa hoàng cung. Những tưởng sự trừng phạt dành cho bản thân đã chấm hết, Tấm không thể nào trở về để phá hoại cuộc sống yên ổn tạm thời của mẹ con Cám, nhưng sao có thể kết chuyện bất bình như vậy. Một cây Thị thơm, lại được mọc lên từ đống tro, một bà lão đi đường xin được quả Thị duy nhất bằng câu nói xuất phát từ chính tấm lòng của bà “Thị ơi thị, rụng vào bị bà, bà đem bà ngửi, chứ bà không ăn”, một cô Tấm bước ra từ trong quả Thị, vẫn vẹn nguyên tính nết chăm chỉ, giúp bà mọi việc trong nhà, một tình yêu thương đúng mực như chính hai mẹ con giữa hai người làm chúng ta càng thêm cảm động về sự dung dị của một cô Tấm, chỉ muốn được sống trọn vẹn hạnh phúc giản đơn, hài lòng hiện tại. Trong chuyến du hành, số phận đã đưa nhà vua gặp lại Tấm, khi ghé vào quán nước sạch sẽ, khi ấn tượng với miếng trầu têm cánh phượng đẹp đẽ, tỉ mỉ như gợi nhớ về hình ảnh người vợ hiền in đậm lại, hai người đoàn tụ như là cái kết đẹp nhất cho câu chuyện cổ tích dài này.
Nhưng người dân ta suy nghĩ đúng với đạo lí, nêu lên rằng sự trả giá của mẹ con Cám đã là minh chứng hoàn toàn thuyết phục cho câu nói “thiện giả thiện báo, ác hữu ác báo”, hay chính là luật nhân quả ở đời không từ một ai dù cho nó có đến hơi muộn. Và không ai khác người thay mặt công lý,ra tay để trừng trị mẹ con Cám ở cuối truyện,chính là Tấm, hành động của Tấm lại quyết liệt khiến cho người nghe hả hê, sảng khoái vì thiện đã thắng ác, thỏa mãn được nhu cầu lớn nhất của con người là khát vọng công bằng trong xã hội. Và cho thấy được hình ảnh một cô Tấm dám tự đứng lên, tự đòi quyền tự do, hạnh phúc mà không cần sự trợ giúp của thế lực thần tiên (ông Bụt ). Cũng cho thấy được sự thành công trong việc sử dụng sự trợ giúp yếu tố lực lượng thần kì làm cốt truyện phát triển ra thêm và số phận con người có thể thay đổi được, mọi mơ ước của nhân dân lao động trong cuộc đời cũ sẽ dễ dàng đạt được hơn bao giờ hết.
Qua tác phẩm Tấm Cám, ta hiểu được thêm về thể loại truyện cổ tích nói riêng, văn học dân gian nói chung. Trong đó thể hiện được giúp người lao động mọi mơ ước của mình trọn ven. Truyện mang ý nghĩa nhân văn sâu xa, ý nghĩa giáo dục lớn qua lối kể chuyện khách quan không gò bó dạy cho con người lối sống thiện lương, phải lấy cái nhân, cái đức để cảm hóa lòng người, sống không quá phụ thuộc vào lợi ích cá nhân mà chà đạp lên khát vọng sống của người xung quanh. Và cũng chính vì mang trong mình quá nhiều triết lí, có nhiều phương diện tuyệt vời nên kiểu truyện cổ tích đặc biệt là kiểu truyện như Tấm Cám rất phổ biến ở nhiều dân tộc khác nhau trên thế giới, thu hút được nhiều độc giả.