Đề bài: Em hãy phân tích 13 câu đầu bài thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu.
Bài làm
Nhắc đến thơ viết về tình yêu dường như tất cả chúng ta không thể nào không nhắc đến Ông hoàng thơ tình Xuân Diệu. Xuân Diệu được biết đến chính là người đã đưa phong trào thơ Mới có thể phát triển thêm một tầm cao mới, độc đáo hơn, táo bạo hơn, bởi ông đề cao cái tôi cá nhân hơn. Ta như có thể thấy thơ ông luôn rạo rực, bồi hồi, và cũng như đã ngập tràn nhiệt huyết yêu đời, yêu người. Chính vì điều đó được khắc họa đặc sắc, sinh động qua khao khát sống vội vàng, sống hết mình trong 13 câu thơ đầu của tác phẩm “Vội vàng”.
Mở đầu bài thơ chính là một khổ thơ kỳ lạ. Và có thể thấy được sự kỳ lạ không phải là ở thể thơ, nhịp thơ mà là ở nội dung của tứ thơ. Xuân Diệu đã như dùng thể thơ ngũ ngôn bình dị để thể hiện cái ý thơ kỳ dị và chính kỳ dị ở đây là nội dung khổ thơ như đã thể hiện ước muốn vừa kỳ lạ, mad lại như vừa ngông cuồng, vừa trái với quy luật tự nhiên của nhà thơ:
“Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi”
Câu đầu như đã nói sự muốn “tắt nắng”, “muốn “buộc gió”, điều này có thể sao? Thật ra đây chính là những ham muốn và những mộng tưởng vô thực có lẽ chỉ có ở thi nhân. Còn ở thế giới thực tại thì làm sao có thể làm trái với quy luật tự nhiên, làm sao có thể vĩnh viễn hóa được tất cả những thứ vốn ngắn ngủi, mỏng manh và vượt xa tầm kiểm soát của con người? Và khi một người bình thường chắc chẳng ai dám mơ mà có lẽ cũng chưa từng nghĩ tới, nhưng dường như điều này với Xuân Diệu thì khác, ông như đã yêu cuộc sống, yêu đời, yêu người, khao khát yêu và được yêu đến mức muốn sống vội vàng, đến gấp gáp, muốn kiểm soát và vĩnh viễn hóa những điều tốt đẹp.
Với bốn câu thơ đầu là khổ thơ năm chữ duy nhất trong bài thơ, ta có thể thấy nhịp thơ khiến giọng điệu gấp gáp giống như một hơi thở hối hả của một con người đang tràn đầy cảm xúc. Đại từ nhân xưng mà tác giả sử dụng trong bài đã là “tôi”, chứ không phải “ta” hay “chúng ta” nữa. Và cùng với đó là động từ “ muốn”, nhưng là “tôi muốn” đã như được lặp đi lặp lại liên tục một cách đầy dụ ý. Có thể nói nhà thơ đang thể hiện cái tôi công khai và thật ngang nhiên không lẩn tránh hay giấu giếm, đó chính cái tôi đầy thách thức, đi ngược lại với thơ ca trung đại, rất ít dám thể hiện cái Tôi của bản thân mình. Và chúng ta cũng có thể nhận thấy đây cũng chính là một điểm mới, sáng tạo, độc đáo và dũng cảm của nhà thơ trong nền văn thơ hiện lúc bấy giờ. Và việc thông qua đó thể hiện một cách sinh động, chân thực khát khao mãnh liệt đến cháy bỏng về cuộc sống.
Dường như thế giới xung quanh đã được Xuân Diệu cảm nhận theo một cách rất riêng biệt và độc đáo mà không một nhà thơ nào có được. Đó chính là cảm nhận tinh tế và cháy bỏng nhất của một tâm hồn thơ, của một tâm hồn người đầy ham muốn sống, như đã ham muốn yêu và đó một trái tim tràn ngập tình yêu. Cũng chính vì thế mà dường như thế giới ấy hiện ra trước mắt Xuân Diệu giống như một khu vườn tình yêu đầy hương sắc đầy sự ngọt ngào khiến ông muốn ôm lấy, giữ lấy. Như một người tình quyến rũ và đẹp đến mê mẩn khiến thi nhân say đắm, yêu thiên nhiên mà thực chất là tình tự với thiên nhiên. Thi sĩ như muốn tham lam chiếm hữu tất cả hương sắc của cuộc đời.
“Của ong bướm này đây tuần trăng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si”
Có thể thấy nhịp thơ đột nhiên biến đổi rõ rệt, đây chính là một cuyển đổi rất đẹp, rất nghệ thuật, như đã khắc họa được tâm lý của nhân vật “tôi” trữ tình, hay đó chính là tác giả. Và phải trải ra trước mắt ta bức tranh xuân tuyệt diệu. Bốn dòng thơ ấy đầy ắp những tiếng “này đây” như đang bày ra trước mắt ta từng thứ từng thứ một, sinh động, hấp dẫn. Nhịp thơ như đãvui mừng, như hối hả, ngập tràn nhiệt huyết của một con người thi sĩ như đang mê man, đang đắm đuối, đang hưởng thu mùa xuân tươi đẹp của cuộc đời. Đó, dường như không chỉ đơn thuần là một bức tranh vẽ cảnh xuân, còn chính là một bức tranh khắc họa mùa xuân rực rỡ của tuổi trẻ, của tình yêu với yến anh, với ong bướm lả lơi tình tứ.
Dễ nhận thấy trong thơ Xuân Diệu, vạn vật trong thiên nhiên luôn có sự kết đôi, mọi vật quấn quýt lấy nhau, thuộc về nhau không thể tách rời. Dường như tất cả đều mang vẻ đẹp của sự trẻ trung và có cả sức sống tròn trịa có đôi có cặp. Nhà thơ Xuân Diệu như đã sử dụng các tính từ mang tính gợi hình cao để tạo nên hiệu ứng chân thực, gần gũi như thể bản thân người đọc được theo chân ông, được ông chỉ tay giới thiệu từng chút một. “ Hoa” nở trên nền “ xanh rì và thật đẹp biết bao “ của đồng nội bao la, “lá ” của “ cành tơ ” như đã đầy sức trẻ và nhựa sống. Mọi thứ đều có cảm giác non tơ, mơn mởn ấy lại được tôn lên trong sự hiệp vần “ tơ phơ phất ” ở sau. Có thể nói cuộc sống hiện hình trong trạng thái của một thiên đường trên mặt đất, như còn mang lại cảm giác phi thực tế nhưng lại hấp dẫn đến nỗi bản thân tự nguyện để mình chìm vào ảo mộng đẹp.
“Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi sáng sớm, thần vui hằng gõ cửa”
Câu thơ như không phải “này đây” mà là “và này đây ”, như thể đó vẫn còn chưa thoả, chưa hết, còn chưa muốn dừng lại vậy. Đây là việc không còn là những hình sắc cụ thể như “lá, hoa, ong bướm “ mà như còn trừu tượng hơn là ánh sáng, niềm vui, thời gian , đều những thứ không hữu hình. Câu thơ như khẳng định cuộc sống mỗi ngày ở chốn “thiên đường trên mặt đất” ấy mối ngày đều ngập tràn những niềm vui, chỉ cần giữ cho mình niềm yêu đời, và cả những khát khao yêu và được yêu, biết quý trọng vẻ đẹp cuộc sống xung quanh, thì mỗi ngày niềm vui sẽ đều tự tìm tới.
Xuân Diệu như thực sự xuất sắc trong việc khắc họa vẻ đẹp của thiên nhiên của tạo hóa, nhưng có thể nói những vẻ đẹp ấy chỉ có thể hoàn hảo khi có con người, dành cho con người, và dường như con người biết hưởng thụ. Bằng những sự kết hợp hài hòa giữa vẻ đẹp của thiên nhiên với vẻ đẹp của con người được thể hiện qua “ánh sáng chớp hàng mi”, ảo mộng mà gần gũi, chân thực.
“Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”
Ta như có thể nhận thấy hình ảnh so sánh thật thú vị và đầy bất ngờ và độc đáo, táo bạo. Trước Xuân Diệu, chưa từng có ai so sánh thời gian đẹp nhất của mùa xuân với bờ môi thiếu nữ, sau Xuân Diệu, như càng chưa có thi nhân nào có sự so sánh độc đáo hơn. Và chính dưới con mắt của kẻ si tình, mùa xuân hiện ra thật đẹp, thật gợi cảm biết bao nhiêu. Tháng Giêng không những đẹp, mà còn “ngon”. Mặc dù không chạm được, không ăn được nhưng dường như tác giải lại thấy nó “ngon”. Và có thể thấy chính những điều này càng khiến cho khao khát chiếm hữu, hưởng thụ của thi nhân trở nên mãnh liệt và hiện thực hóa. Mùa xuân sinh ra là để làm cho con người tận hưởng, cho hạnh phúc đến với con người. Hình ảnh so sánh ấy như một người đang đợi chờ, sẵn sàng dâng hiến cho tình yêu. Chính vì thế tác giả Xuân Diệu sau khi thốt lên mới lại đột nhiên tiếc nuối và như cũng đã khiến nhịp thơ cũng bất ngờ chùng hẳn xuống:
“Tôi sung sướng”
Nhưng vội vàng một nửa”
Sung sướng khi đã được tận hưởng cái đẹp đến ngây ngất, đến vô thực của mùa xuân, nhưng tại sao lại vội vàng, mà còn chính là “vội vàng một nửa”? Cõ lẽ, vì người thi nhân nhận thức được một điều là:
“Xuân đương đến nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già”.
Có thể thấy lúc đầu còn say mê, muốn tham lam chiếm hữu tất cả, muốn “tắt nắng”, muốn “buộc gió” như đã muốn khống chế tự nhiên để giữ cái đẹp, giữ mùa xuân ở mãi bên mình. Thế nhưng con gười vẫn chỉ là con người, không thể làm trái quy luật tự nhiên, cũng không thay đổi được quy luật của đời người. Chính bởi thế mà tâm hồn thơ thi sĩ mới buồn, mới não nề, thất vọng thốt lên rằng:
“Và xuân hết nghĩa là tôi cũng mất”
Ngay cả sự đối nghịch giữa “đang tới’ và “đang qua”, giữa “non” và “già” tạo nên sự ấn tượng độc đáo cho hai câu thơ, tạo nhịp gấp gáp, như thể hối thúc nhà thơ càng phải sống sao cho nhanh và cho thật vội chạy đua với thời gian. Bởi đối với nhà thơ dường như sự sống đi liền với mùa xuân, cũng như thời điểm tuyệt nhất của đời người chính là tuổi trẻ, những sự thúc giục phải sống cho hết mình, sống không hối tiếc, khi yêu và được yêu, hưởng thụ cuộc đời cho thỏa, vì xuân hết thì bản thân cũng không còn là mình nữa rồi.
Ta có thể nhận thấy mỗi câu chữ trong “Vội vàng” đều như là mỗi nét vẽ vô cùng sống động, độc đáo và dường như tái hiện lại cảnh đẹp lãng mạn, tươi đẹp đến nỗi ta có cảm giác vô thực. Dưới một con xanh, con mắt tinh tế, nhạy cảm và đầy nhiệt huyết của nhà thơ, thì dường như cuộc sống thật tươi đẹp và đáng sống biết bao, nhưng mà cuộc sống ấy cũng thật ngắn ngủi nên phải sống vội vàng để tận hưởng và không hối tiếc. Đó, dường như cũng chính là tư tưởng lạc quan, yêu đời, sống và cống hiến hết mình không bao giờ lỗi mốt chúng ta cần học tập để có thể trân trọng cuộc sống mà “mỗi buổi sớm thần Vui thường gõ cửa”.
